#89 Natuur Intelligentie
door Agnes van den Berg
De afgelopen twee jaar (2021-2022) heb ik als ‘wetenschappelijk adviseur’ meegewerkt aan een Europees project gericht op het versterken van Natuur Intelligentie bij jongeren van 16-30 jaar. Het project bestond uit een strategisch partnerschap van vier jongerenorganisaties in Nederland (IVN), Italië, Tsjechië en Slovenië. In zo’n strategisch partnerschap wordt wetenschappelijke kennis gecombineerd met ervaringskennis van de organisatie om tot praktisch bruikbare toepassingen te komen.
De term Natuur Intelligentie is geïnspireerd op de naturalistische (of natuurgerichte) intelligentie uit Gardner ’s theorie van meervoudige intelligentie (Multiple Intelligences). In deze theorie wordt de naturalistische intelligentie nogal éénzijdig en cognitief ingevuld in termen van kennis en interesse. Het idee achter Natuur Intelligentie is dat natuurgerichte intelligentie op zichzelf ook weer een meervoudige intelligentie is, met meerdere cognitieve, emotionele, spirituele, en actie componenten. Met behulp van literatuuronderzoek en input vanuit de partnerorganisaties hebben we Natuur Intelligentie (ook wel afgekort tot NQ) als volgt gedefinieerd:
Een multidimensionale set van menselijke kwaliteiten om op een cognitieve, emotionele en spirituele manier verbinding met de natuur te maken, en om deze kwaliteiten actief te gebruiken om zowel het persoonlijke en sociale welzijn als het welzijn van de natuur en de planeet te ondersteunen.
Het totaal aan dimensies en kwaliteiten kan worden samengevat in een ‘bloemmodel’, waarin ‘hoofd’ staat voor de cognitieve dimensie, ‘hart’ voor de emotionele dimensie, ‘onderbuik’ voor de spirituele dimensie, en ‘handen’ voor het vermogen om jouw verbinding met natuur om te zetten in actie’.
In het project hebben we drie praktisch toepasbare tools ontwikkeld:
1. Een vragenlijst (de NQ-36 zelf-test) om jouw NQ-profiel te bepalen. Deze test heeft veel toepassingen. Hij kan bijvoorbeeld voor en na een activiteit of programma worden afgenomen, om de impact ervan te meten. Maar het kan ook worden gebruikt om het ‘instapniveau’ van deelnemers aan activiteiten vast te stellen, of zelfs om het activiteitenprogramma van een organisatie te evalueren.
2. Een handboek met richtlijnen om Natuur Intelligentie in jongerenwerk te bevorderen, geïnspireerd op vier principes van de intelligentie van natuur als leermeester : heelheid, diversiteit, cycli, en krachten. Deze principes en richtlijnen kunnen worden gebruikt om activiteiten en programma’s te ontwerpen die aansluiten bij de verschillende NQ-dimensies.
3. Een online training met oefeningen en reflectie-vragen.
Op de website www.natureintelligence.eu kun je alle outputs, zoals het theoretisch raamwerk, de zelf-test, het handboek, en de online training, gratis downloaden. Sommige outputs zijn alleen in het Engels, maar de samenvatting (praktijknota), het handboek, en de online training zijn ook in het Nederlands beschikbaar. Exclusief voor Nederland is er ook een online zelftest, ontwikkeld door Studium Generale.
Natuur Intelligentie is een ‘work in progress’, en de ideeën en richtlijnen zijn niet meer dan suggesties die open staan voor eigen invulling vanuit organisaties die met dit concept aan de slag willen. Persoonlijk zie ik Natuur Intelligentie vooral als een tot de verbeelding sprekend concept dat houvast en richting kan geven voor iedereen die zich vanuit natuureducatie wil inzetten om kinderen, jongeren, en volwassen te verbinden met natuur.
Ik zet me dan ook graag in om dit concept verder te ontwikkelen. Samen met IVN werk ik op dit moment aan een aangepaste versie van de NQ-zelf test voor schoolkinderen, die begin volgend jaar zal worden afgenomen bij een steekproef van minstens duizend schoolkinderen uit groep 8. In de voorlopige versie van deze test onderscheiden we vier typen kinderen die op verschillende manieren verbonden zijn met natuur: De omarmers (A), aanpakkers (B), dromers (C) en genieters (D). Ik ben heel erg benieuwd hoe de jongste generatie verdeeld is over deze profielen.
In januari starten we ook met twee Europese vervolgprojecten voor schoolkinderen en volwassen. In het project met schoolkinderen gaan we onder meer samen met Struin uit Nijmegen een natuurpedagogische visie uitwerken – waarbij we uiteraard ook veel gebruik zullen maken van de inzichten van Kees Both en andere Springzaad publicaties. Voor volwassenen gaan we een app ontwikkelen waarmee je je eigen NQ kunt monitoren en verder kunt versterken.
Kortom, veel plannen en ideeën. Waarvan ik me terdege realiseer dat ze, vanuit Springzaad gezien, niet veel meer zijn dan ‘oude wijn in nieuw zakken’. Maar wel op een andere manier geordend en gepresenteerd. Waarmee hopelijk een grote(re) maatschappelijke impact kan worden bereikt.
