Stap 6 – Gebruik en beheer

Tijdens het overblijven wordt de kindernatuurtuin intensief gebruikt. Overblijfouders en leerkrachten doen dan ook onderhoudswerkzaamheden in hun middagpauze. Dat is eerst uitgeprobeerd en dat bleek prima te werken.

Twee keer per jaar organiseren wij een natuurtuinmiddag. Dan zijn alle kinderen van de school bezig met de kindernatuurtuin. Dat varieert van hout hakken (met echte bijlen) tot het ‘insectenhotel’ opnieuw vullen en greppeltjes graven, zodat het ontkoppelde regenwater van het dak weer goed door de natuurtuin kan stromen.

Har Linssen, leerkracht OBS De Bundeling

Natuurlijk spelen

En dan is het eindelijk zover! Het groene schoolplein is aangelegd en kan in gebruik worden genomen.

Acties:

  • Houd de eerste tijd met elkaar (leerkrachten, omwonende, ouders, kinderen) een logboek bij (hoe wordt de tuin gebruikt, wanneer en door wie?). Schrijf ideeën voor verbetering op, nieuwe wensen enzovoort.
  • Evalueer na een aantal weken het gebruik van het plein. Wat is er goed, zijn er nog verbeterpunten?
  • Spreek na een aantal weken af met het bedrijf dat het plein heeft aangelegd. Bespreek alle nieuwe inzichten.
  • Check de uitgaven met de begroting en stuur een afrekening naar de financiële partners.

Ideeën:

  • Veranker het spelen en werken in de natuurrijke buitenruimte in het schoolplan.
  • Maak ook foto’s van gebruik en beheer, leuk voor op de website of in de krant.
  • Als de leerkracht in de pauze het goede voorbeeld geeft door onkruid te wieden of te vegen, dan volgen de kinderen vanzelf.

Natuurlijk leren

Vanzelfsprekend is het een enorme verrijking voor uw leerlingen dat zij de kans krijgen te spelen in een natuurlijke omgeving. Naast dat u ander speelgedrag zult opmerken is de verwachting dat uw leerlingen zich beter zullen ontwikkelen dan op een tegelplein. De vraag is echter of u het plein ‘slechts’ gaat/blijft gebruiken als speelplaats voor de pauze of dat u het groene schoolplein echt zult integreren in het onderwijs dat u biedt.

Actie:

  • Zoek contact met het Natuur en Milieueducatie-centrum en bespreek hoe uw groene schoolplein kan worden ingezet bij natuur- en milieueducatie.
  • Denk creatief na welke lessen buiten gegeven kunnen worden. Denk daarbij ook aan bijvoorbeeld reken-, taal- en tekenlessen.
  • Zorg voor voldoende hulpmaterialen, zoals loeps. Laat leerkrachten oefenen met de organisatie en de leiding van het veldwerk op het schoolterrein. Doe hetzelfde als er een moestuin is.

Ideeën:

  • Gebruik de buitenruimte als buitenklas: maak een link tussen veldwerk en de methode voor natuuronderwijs of maak een map met werkbladen en andere opdrachten voor veldwerk, verbonden met een jaarschema. Zie ook de beheer- en beleefkalender.
  • Speel in op de wensen en zaken waar kinderen zelf mee komen.

Biodiversiteit

Een groen speelplein zal voortdurend veranderen, door het spelen van de kinderen en door het beheer. Als bomen en struiken moeten worden gesnoeid en geknot, kan het overgebleven materiaal op de speelplek als speelmateriaal worden gebruikt, of er kan compost van worden gemaakt voor de tuin. Kinderen kunnen op het groene schoolplein leren met respect met de natuurlijke omgeving om te gaan. Verder zullen ze leren dat niet alle planten die onverwacht opkomen onkruid zijn en dat ze niet alles mogen plukken, omdat er dan geen herstel meer plaatsvindt. Schoolpleinen waar groenten en vruchten worden geteeld, kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan kennis van gezonde voeding.

Acties:

  • Houd in de gaten of de beheerder op ecologische, milieuvriendelijke manier het plein onderhoudt.
  • Houd een logboek bij van de soorten planten en dieren die op het plein worden ontdekt. Laat de kinderen er foto’s of tekeningen bij maken.
  • Maak een kalender met daarin de soorten planten en dieren die op het plein te vinden zijn in alle maanden. Kijk ook hoe dat per jaar verandert.

Ideeën:

  • Vier de ingebruikname met bijvoorbeeld de plant van een bijzondere boom.
  • Leg een composthoop aan om het natuurlijk afval te hergebruiken.
  • Zet een regenton neer om regenwater op te vangen om de planten water mee te geven.
  • Vermijd zo veel mogelijk het gebruik van leidingwater. Laat de natuur een beetje haar eigen gang gaan.
     

Valkuil:

  • Kinderen weten niet altijd hoe zij op het groene schoolplein kunnen spelen. Soms is het nodig hun te leren dat de natuur ook zorg nodig heeft.
  • Leerkrachten realiseren zich soms onvoldoende dat het groene schoolplein van hen een andere houding vraagt. Rondlopen tijdens de pauze (in plaats van vanaf één punt alles kunnen overzien), vragen over planten en dieren beantwoorden en het plein gebruiken voor hun lessen. Een workshop over de mogelijkheden die het plein biedt voor leerkrachten werkt heel enthousiasmerend. Neem hierover contact met de regionale Springzaadconsulent en/of het Natuur- en Milieucentrum.

Nu we het groene schoolplein in gebruik hebben, zien we pas echt wat het met de kinderen doet. Op het oude plein renden de leerlingen vooral rond (achter een bal aan, achter elkaar aan) en de omgeving vormde daarbij geen belemmering, maar droeg ook niks bij. Nu wordt er veel meer gebruikgemaakt van de omgeving. Kinderen klimmen en klauteren, kijken met verbazing naar mooie dingen (bijvoorbeeld dingen die ze zelf hebben gezaaid) en spelen veel verstoppertje. Eerst was er altijd een vaste voetbalgroep en de rest hing daar maar wat bij rond. Er is nu zoveel te ontdekken en te spelen, dat er echt anders gespeeld wordt. Vroeger was het eigenlijk gewoon een luchtplaats…

Sonja Deutz, directeur OBS De Provenier

Op een dag kwamen kinderen met een dood mereltje aan en hadden bedacht dat ze dat zelf wilden gaan begraven ergens in de tuin. Ze hebben daaromheen zelf een hele ceremonie bedacht. Dat soort dingen leer je niet uit het biologieboek. Ze maken ook vaak gedichtjes die ze in de struiken hangen, waarnaar weer kan worden gekeken, als je er toevallig langsloopt.

Har Linssen, leerkracht OBS De Bundeling