Het vrij spelen van kinderen staat onder druk.

Het is niet meer vanzelfsprekend dat kinderen zelfstandig hun buurt ontdekken en alleen of met vriendjes in de (stads)natuur rondstruinen. Dergelijke ervaringen zijn echter van wezenlijk belang voor de ontwikkeling van kinderen.

Het vrij spelen staat centraal in het boek Het laatste kind op straat. Twaalf deskundigen, onder wie onderzoekers, pedagogen, professionals uit de kinderopvang en ontwerpers van speel- en buitenruimtes, delen in deze bundel hun visie en praktijkervaringen. Ze houden een pleidooi voor meer autonomie van kinderen en het verbeteren van hun speelomgeving. Hoe geven we kinderen weer de ruimte en het vertrouwen om al spelend zichzelf en de wereld om hen heen te ontdekken? Dat is de vraag die we gezamenlijk zullen moeten beantwoorden, zowel ouders en opvoeders, als beleidsmakers, ontwerpers van onze leefomgeving en ieder ander die kan bijdragen aan een waardevolle kindertijd. Dit boek kan daar hopelijk een bijdrage aan leveren, want als we niet ingrijpen, zullen we binnen twintig jaar waarschijnlijk helemaal geen kinderen meer zien spelen op straat.

Martin Hup (Het Woeste Westen) en Martin van Rooijen hebben als oogst van het Congres Het laatste kind op straat, 09 juni 2022 een aantal teksten verzameld en in een prachtig vormgegeven boek gepubliceerd.

Vind HIER meer informatie over het boek, de inhoud, de auteurs en de plek om je eigen exemplaar te bestellen.

Lees HIERONDER als voorbeeld het artikel van Springzaadpartner Sigrun Lobst | Aardrijk landschap & spel.

Zoals eerder op deze plaats vermeld is Stichting Springzaad één van de kennispartners en onderdeel van het Nederlandse team binnen het Consortium van COOLSCHOOLS, een drie jaar durend internationaal onderzoeksproject *1. Trekker in dit project is de Open University of Catalonia in samenwerking met de universiteiten van Antwerpen/Hasselt, Brussel, CNRS (Paris) en Twente en het European schoolnet.

Van 8 tot 10 juni jl. vond de kick-off meeting plaats van dit project in Barcelona. Deze bijeenkomst duurde drie dagen en was gekoppeld aan een jaarlijks evenement van de stad Barcelona, waarin twee dagen lang actuele ontwikkelingen op het gebied van de vergroening van schoolpleinen werden gepresenteerd en bediscussieerd vanuit verschillende posities. Onderdeel van deze bijeenkomst was ook een nationale Spaanse en een internationale Europese informatiemarkt, waar verschillende groene schoolprojecten werden voorgesteld uit verschillende streken van Spanje en uit Bosnië/Herzegovina/Slovenië/Servië, Parijs, Brussel en Rotterdam.

Kick-Off meeting onderzoeksproject

Doel van de kick-off bijeenkomst was de onderlinge kennismaking van de leden van het onderzoeks-consortium en de werkgroepen en aanscherping en afstemming van werkwijze en planning van de verschillende onderdelen het project.

Hiervoor waren vertegenwoordigers van alle betrokken partners aanwezig.

Het Nederlandse team wordt gevormd door een aantal onderzoekers van de Universiteit Twente rond Dr. Diana Reckien, Associated Professor Climate Change & Urban Inequalities en de kennispartners Elijan Bes/ gemeente Rotterdam, Ian Mostert IVN Zuid-Holland/ Zeeland en Sigrun Lobst van Stichting Springzaad.

De komende drie jaar gaan we samen met de andere partners op onderzoek in de vier voorbeeldsteden Barcelona, Brussel, Parijs en Rotterdam naar de impact van groen(blauwe) schoolpleinen op onder andere socio-demografische aspecten op school en in de schoolomgeving, biodiversiteit, gezondheid van leerlingen, schoolpersoneel en bewoners in de schoolomgeving, educatieve transformaties op de scholen, de rol van de overheid en klimatologische veranderingen op school en in de omgeving.

Uiteindelijk zullen de resultaten van het onderzoek samengevat worden en in een tool verwerkt, dat via het European schoolnet in alle Europese landen via open online-cursussen verspreid wordt.

Wie meer wil weten over dit breed opgezette onderzoeksproject, dat de kracht en de baten van groen(blauwe) schoolpleinen in grote steden diepgaand en omvattend probeert in kaart te brengen kan het in de toekomst volgen via de website van het project, die later op deze plaats zal worden voorgesteld. We zijn zeer benieuwd naar de eerste resultaten, die volgend jaar verwacht worden.

Ook via deze Nieuwsbrief zullen we jullie op de hoogte houden van de ontwikkelingen en eerste resultaten.

*1 COOLSCHOOLS is a transdisciplinary applied urban research project that examines the transformative potential of nature-based solutions (NBS) to support the creation of climate shelters in European school environments. We assess how nature-based climate shelters can drive social-ecological transformations towards urban sustainability, climate resilience, social justice, and quality education at multiple urban scales (from schools to metropolitan region) and translate them into practical building capacity for school communities and beyond. Building on pioneering pilot NBS projects of school transformation in Barcelona, Brussels, Paris, and Rotterdam, COOLSCHOOLS unravels the specificities of each context and finds common patterns related to climate shelters transformation capacities, focusing on marginalized groups. Through participatory and co-creation methodologies, we propose an interdisciplinary approach that combines natural, bio-medical, social, and education sciences. To further promote a holistic approach to school climate shelters transformation capacities, we will actively disseminate the pilots’ best practice and key learnings among city governments, urban planners, companies, school communities and other relevant stakeholders. The consortium’s cross-sectoral composition ensures active multi-stakeholder involvement through an urban living lab and other co-engagement actions, that are planned to boost reflection and learning, and the wider use of COOLSCHOOLS outputs.

Groen/blauwe schoolpleinen in Barcelona

Onderdeel van de driedaagse bijeenkomst was ook een excursie naar een tweetal vergroende schoolpleinen in Barcelona. De twee pleinen lieten een aantal duidelijke overeenkomsten en verschillen met onze noordelijke varianten op het thema groen/blauwe schoolpleinen zien. Wat betreft het water is het daar de hoofdambitie het weinige beschikbare water zo lang mogelijk vast te houden en te gebruiken om de weinige planten gedurende de lange, hete zomer in leven te houden en daarnaast voor verkoeling van de kinderen te zorgen. De beplanting is vooral gericht op het voorzien van schaduw voor de kinderen en daarnaast het actieve zelf tuinieren op kleine schaal. Het is te danken aan de onvermoeibare inzet van een aantal leerkrachten en ouders, dat deze projecten er zijn en mogen slagen onder de moeilijke klimatische en socio-culturele omstandigheden. Behulpzaam daarbij zijn de zeer vooruitlopende pedagogische concepten van beide scholen, die de kinderen veel vrijheid in keuze bieden en de architectuur van de beide nieuwe schoolgebouwen. Er is rekening mee gehouden, dat alle klaslokalen drempelloze vrije toegang hebben tot de buitenruimte, de lokalen op de verdieping zijn van zodanig grote balkonen voorzien, dat ook daar de kinderen moeiteloos voor een les in de buitenlucht kunnen kiezen.

Het laatste is uiteraard makkelijker te realiseren in het zuidelijke klimaat, maar biedt ook voor Nederlandse scholen een interessant perspectief, omdat het de stap naar buiten voor kinderen en leerkrachten/ begeleiders aanzienlijk vanzelfsprekender maakt.

Hieronder een kort beeldverslag van de twee bezochte scholen: La Maquinista en Can Fabra in het centrum van Barcelona.

Meer biodiversiteit en zelfbeheerd groen in de publieke ruimte van Barcelona

Tijdens mijn wandelingen vanaf de vergaderlocaties naar het hostel viel me op, dat ondertussen ook in de publieke ruimte van de stad veel meer gewerkt wordt met natuurlijk, verkoelend, soortenrijk groen en ook het de traditie van moestuinen in de stad weer herleefd, vaak in de armste gebieden tussen de hoogbouw flats, net zo als op veel bezochte centrumpleinen rond culturele centra. Een aantal voorbeelden hieronder.

Sigrun Lobst, Secretariaat Springzaad