#98 Nieuwe partner: Judith Claessens | Studio Buitenkans

Tof om bij jullie te horen! Met Studio Buitenkans wil ik, Judith, buitenruimtes creëren waarin (risicovol) spelen, leren en ontwikkelen volop tot bloei komen. Met groene schoolpleinen en uitdagende speelplekken zorg ik ervoor dat kinderen zich vrij, wild en verwonderd mogen voelen.
Mijn kracht? Dankzij mijn jarenlange ervaring als orthopedagoog in het onderwijs ken ik de ontwikkeling van kinderen én weet ik wat er nodig is om schoolteams in beweging te krijgen – ook lang nadat het plein is opgeleverd.

Wie ben ik?
Ik ben Judith Claessens. Als orthopedagoog in het basisonderwijs verbaasde (en ergerde) ik me aan de grijze, versteende schoolpleinen. Dat opende mijn ogen voor hoe onvriendelijk veel buitenruimtes zijn voor kinderen die willen spelen, ontdekken en zich verbinden met natuur.
Met Studio Buitenkans wil ik dat anders doen: door krachtig ontwerp verander ik schoolpleinen en speelplekken in groene omgevingen vol uitdaging en verwondering.

Wat doet Studio Buitenkans?
Studio Buitenkans helpt scholen, gemeenten en particulieren bij het ontwerpen van groene buitenruimtes:

  • Groene schoolpleinen als rijke leeromgeving
  • Risicovol spelen als kernwaarde in elk ontwerp
  • Ecologische ontwerpen vol biodiversiteit

Altijd met oog voor spel, natuur, educatie en sociale veiligheid. 


Wat zou ik willen dat mensen over mijn werk zeggen?
Dat het plekken zijn geworden waar mensen zich verwonderd, geborgen en geïnspireerd voelen. Waar kinderen vuile knieën krijgen, risico’s mogen nemen en tot rust kunnen komen. Plekken die léven.


Mijn droomproject?
Een plek waar vies worden en nat worden vanzelfsprekend zijn. Waar kinderen aan de slag gaan met loose parts, hutten bouwen van rommel en de ruimte krijgen voor hun vindingrijkheid.
Een plek waar het gonst van creativiteit én van bijen, vogels en kinderstemmen.

Wanneer is een project voor mij geslaagd?
Wanneer de buitenruimte een natuurlijke verlenging is van het kind: speels, rommelig, eerlijk en vol potentie. 

Wat wil ik jullie – Springzaadpartners – vertellen?
Ik ben net gestart, vol energie, en op zoek naar samenwerking. Heb je zin om mee te denken of samen iets op te zetten in het Zuiden van het land? Kom maar op!
www.studiobuitenkans.nl


#98 Ga mee naar buiten! Het is Herfst…

Tekst: Marlies Huijzer

Foto’s: Martin Stevens en Marlies Huijzer

Waar je ook bent, op het schoolplein, in het park, in je tuin of het bos, er valt zoveel te ontdekken! Laat kinderen maar kijken, ruiken, voelen, luisteren en als het lukt ook proeven om de herfst intens te beleven en zich te verwonderen over hoe snel alles verandert. Vruchten en zaden rijpen en vallen, bladeren kleuren en dwarrelen naar beneden, je ziet steeds meer kale takken. Paddenstoelen komen op en zijn de week erop weer verdwenen. En dan hebben we het nog niet eens over de laatste insecten die van de bloeiende klimop snoepen en de spinnenwebben die je zo goed ziet als er fijne druppeltjes in hangen. 

Vliegenzwam, Amanita muscaria | Jonge vliegenzwammen op de grond tussen geel en bruin beukenblad. Deze soort groeit ook vaak onder berkenbomen.
Eikenbladspin, Aculepeira ceropegia | Eikenbladspin die een prooi heeft gevangen. In het najaar zijn de spinnen volwassen en zie je ze goed. Ook hun webben zijn beter zichtbaar door dauw- of regendruppeltjes.

Kleurige bomen en struiken

In onze gebieden verliezen de loofbomen en struiken in de herfst hun bladeren om zo de winter door te komen. Zonder blad verdampen ze veel minder en dat is nodig want ’s winters kunnen de wortels niet goed water opnemen uit de koude of bevroren bodem. Voor de bladeren afvallen, trekt de boom het bladgroen eruit en slaat dat op in de stam en de takken. Zo komen de andere kleuren tevoorschijn: oranjebruin, geel, rood, bruin. Een feest om te zien, zeker op zonnige dagen. Waar dieren in het voorjaar druk zijn met de voortplanting, zorgen de bomen en struiken daar in de herfst voor. Dan zijn alle zaden rijp en vallen op de grond, al dan niet verstopt in bessen, vruchten of bolsters. Bij een aantal soorten met bessen zorgen vogels voor de verspreiding. Ze eten de bessen en poepen de zaden ergens uit. Uit iedere eikel, kastanje of meidoornpitje zou een nieuwe plant kunnen groeien. Maar er zijn heel wat zaden die worden opgegeten door dieren, of die neerkomen op een ongeschikte plek en dan verdrogen. Laat kinderen eens een tamme kastanje of beukennootje pellen, (ook het vliesje eraf) en proeven. 

Tamme kastanjes worden graag gegeten door dieren als wilde zwijnen, gaaien en eekhoorns. Ook veel mensen vinden ze lekker.

Kramsvogel, Turdus pilaris | Veel van onze broedvogels trekken in de herfat naar het zuiden. Als het kouder wordt, komen uit noordelijke landen vogels, zoals deze kramsvogel, om hier voedsel te zoeken.

Paddenstoelen

As het flink geregend heeft, zoals nu, zie je allerlei soorten paddenstoelen of zwammen. Vooral in bossen of parken en in bermen met bomen. Ze groeien op de grond of op dood hout uit netwerken van vaak witte schimmeldraden. Zo’n netwerk heet ook wel een zwamvlok. Kijk maar eens onder een stuk loszittend schors of onder een laag afgevallen blad of je die schimmeldraden ziet. Als de bodem vochtig is en nog niet zo koud, breiden die zwamvlokken zich uit en vormen bobbeltjes. Die groeien uit tot zwammen. In al die zwammen zitten sporen zo fijn als stof. Bij de ene soort tussen de plaatjes onder de hoed zoals bij de vliegenzwam. Bij een andere in de gaatjes onder de hoed bijvoorbeeld bij de familie van de boleten waar het bekende eekhoorntjesbrood bij hoort. Of bij sommige, zoals de aardappelbovist, binnenin de zwam. (Kinderen kunnen met een spiegeltje goed onder de hoed kijken.)  Is een paddenstoel rijp dan vliegen de sporen weg. Komen ze op een geschikt plekje terecht dan groeien er weer nieuwe schimmeldraden uit. Het is geen goed idee om paddenstoelen te eten die in de natuur groeien. Koop liever champions of oesterzwammen in de winkel en laat de kinderen die bekijken en proeven. Maak er samen een lekker soepje van.  

Porseleinzwammen groeien vaak op dode beukenbomen. Ze zien er ook uit als doorschijnend porselein. Deze soort heeft plaatjes onder de hoed.

#98 Terugblik fietsexcursie Expertisenetwerk Leiden

Door Marian Kathmann

Verslag excursie 17 oktober 2025 groene schoolpleinen Leiden en Leiderdorp

15 deelnemers kwamen naar Leiden voor de excursie langs 4 groene schoolpleinen. De start was op een van de 2 nieuwbouwscholen de Tweemaster en Kwintijn, die samen in één gebouw gehuisvest zijn. De scholen hebben voor een ander ontwerp en uitvoering van het schoolplein gekozen. Het plein van de Openbare basisschool Kwintijn is aangelegd door de Twee Heren. Ton Broersen, collega van Barry kon veel vertellen over de aanleg en het beheer dat zij hier doen.  Marian Kathmann had voor het thema randvoorwaarden voor een educatief gebruik van het schoolplein wat op een rij gezet. 

Na een gezellige lunch en bijpraatmoment gingen we het schoolplein op. Directeur Jordy de Jong is heel enthousiast over hoe het groene schoolplein gebruikt wordt door de kinderen. Onder het plein is een wateropslag gerealiseerd,  er is een uitgebreid en pittig klimcircuit. En het plein is groen en goed onderhouden. Als er kale plekken zijn wordt er bijgezaaid met een inheems mengsel. De sterke kruidachtige planten kunnen zich handhaven. Het is een mooie ontwikkeling om kruidachtige planten te zaaien. 

Het verschil in onderhoudsniveau is goed merkbaar. 

Op het plein van de Tweemaster is gekozen voor een ‘sport- en beweegplein. Directeur Marlieke Leeuwenburgh is enthousiast over het plein dat er nu ruim een jaar ligt. Kinderen helpen mee bij het onderhoud. Sommige haagjes zijn nog klein en er zijn ook meer slijtageplekken dan bij de buren. Saskia van de Klundert van NDE (Natuur- en duurzaamheidseducatie) van de gemeente Leiden heeft alle schoolpleinen van Leiden onderzocht met hulp van de Kwaliteitstool. Dit rapport geeft een goed overzicht en hiermee kunnen plannen ontwikkeld worden. Het schoolplein van de Tweemaster scoorde een 7,5, van de Kwintijn een 8,5.

De Merenwijkschool heeft 3 schoolpleinen rond het gebouw. Ze zijn aangelegd in 2013 door Heleen Eshuis van in ’t Wild. Het openbaar toegankelijke plein scoort nog steeds een 8.

Als laatste bezochten we het plein van de Hasselbraam in Leiderdorp, gelegen in een groene omgeving. De laatste verbetering aan het plein is uitgevoerd door de Twee Heren die ook hier het onderhoud verzorgen. 

Rond de Hasselbraam  liggen hele verschillende hoeken.  Helaas heeft de school nogal veel last van vandalisme gehad. 

Onlangs kwam nog onderzoek uit dat groene schoolpleinen steeds beter gebruik worden voor bewegend leren, maar nog erg weinig voor natuur- en milieueducatie. 

Uit het onderzoek door de gemeente Leiden gaven leerkrachten aan wat remmende factoren zijn voor educatie op het plein.

Remmende factoren

Gebrek aan schaduw 

Te weinig natuur te vinden 

Stimulerende factoren

Buitenleslokaal

Moestuin of eetbaar groen

Veel groen, veel te ontdekken 

Het Tiny Forest 

Ter inspiratie dienen twee stukken, die Marian Kathman voor ons beschikbaar heeft gesteld en die je hieronder kunt inzien: 

1/ Randvoorwaarden in het ontwerp en beheer die handig zijn voor gebruik voor educatie.

2/ Eindverslag inventarisatie groenblauwe schoolpleinen Leiden 2025.

Gemeente Leiden_Randvoorwaarden in het ontwerp en beheer die handig zijn voor gebruik voor educatieDownloaden
Eindverslag inventarisatie groenblauwe schoolpleinen Leiden 2025_compressedDownloaden

Marian Kathmann

Math.kathmann@gmail.com

#98 Terugblik 11de editie Zandkastelen bouwen

Verslag Zandkastelendag 6 september ’25

Ga met bestuurslid Jurek mee op zijn reis naar zijn allereerste Zandkastelendag van Springzaad…

Zaterdagochtend, 08:00, de wekker gaat! Het is tijd voor de Zandkastelendag van Springzaad! Hups in de kleren, ontbijtje door de mond en tandenpoetsen, klaar? Mooi! Tijd om scheppen, emmers en een heleboel gezelligheid in de auto te laden en op weg te gaan richting Bergen aan Zee, toch wel een dikke twee uur rijden vanaf Limburg. Gelukkig het is zaterdag en het verkeer valt mee dus binnen een gevoelsmatig korte tijd sta je op de Strandweg van Bergen. 

Spullen uit de auto en daar gaan we! Bij Strandopgang Noord en dan naar het noorden was de opdracht, daar zou je een groot zandkasteel moeten zien… En dan… Paniek! Er is helemaal geen zandkasteel, er zijn ook geen vrolijke mensen of druk wapperende Springzaadvlaggen! Oké, rustig het strand afkijken en het hoofd draaien en ja hoor! Wat zien we? Een partytent zo groot dat het bijna een circustent is, vrolijk wapperende vlaggen, een Sigrun die druk staat te zwaaien en een zandkasteel? Of toch niet?

Terwijl we dichterbij komen zien we dat er helemaal geen zandkasteel is. Geen kantelen, geen slotgracht, geen mooie prinses die gered moet worden. Ik zie alleen de contouren van een draak?! 

Maar wat blijkt, een Zandkastelendag betekent dus niet dat je een zandkasteel bouwt maar vooral met elkaar samenwerkt aan en ook weer afscheid neemt van een hele mooie creatie… 

Gelukkig ben ik snel van de schrik bekomen wanneer ik bij de partytent ben aangekomen en door iedereen met vrolijk enthousiasme wordt welkom geheten. Sommige mensen ken ik niet of alleen van online vergaderingen. Met anderen is het juist weer een fijn wederzien na elkaar jaren niet gesproken te hebben. “Wat is het weer fijn om bij Springzaad te zijn”.

Na gezellig gekletst te hebben, is het tijd om aan de slag te gaan, schep in de hand, bouwen maar! Er wordt wat afgeschept, gesjouwd met zand en gebouwd met zand. En langzaam maar zeker komt het resultaat in zicht. Er ontstaat een mooie toren waarvandaan je het hele strand kan overzien en ook heel goed ziet hoe de draak in wording haar eieren beschermt.

Er moet hard worden doorgewerkt, het is al weer vloed en het water komt er aan! Gelukkig is er ook tijd om te netwerken, gezellig terwijl je samen het werk aan het beschouwen ben of terwijl je druk zand wegschept. 

Maar dan is het moment daar, langzaam lopen de geulen vol en komt de zanddraak in aanraking met het zeewater. De schepjes en troffels worden snel bij elkaar geraapt en het moment is gekomen om onze zandcreatie terug te geven aan de zee. Terwijl kinderen druk aan het spelen zijn op de draak neemt de zee langzaam maar zeker steeds een hapje uit onze creatie en nemen wij gelaten afscheid van ons werk.

Tot volgend jaar zee, tot volgend jaar strandkasteel. Wij gaan nog even naborrelen bij het Zeehuis en maken er nog een gezellige avond van waarbij we terugkijken op een geslaagde dag!

Wat mij opviel bij mijn eerste keer Zandkastelendag: ik zag heel veel gezichten die ik al kende, dat betekent dus dat veel van onze nieuwe partners niet te vinden waren bij de Zandkastelendag… wat ontzettend jammer! Dus namens het bestuur nodig ik je van harte uit om deel te nemen aan de Zandkastelendag op zaterdag 05 sept in 2026! Tip: zet hem alvast in je agenda! 

#98 Uit het bestuur: Herfst met nieuwe oogst

Beste Springzaaders,

Mijn eerste “Uit het bestuur” – hoe leuk is dat!

De nabrander van Karstens stukje in juli was dat we helaas afscheid moesten nemen van een paar bestuursleden.

Gelukkig heb ik goed nieuws: er is versterking, en dat ben ik!

Ik ben Jurek Minderman, 25 jaar en woon in het mooie Venlo, Limburg. Ik heb ‘Bos- en Natuurbeheer ‘ gestudeerd aan Hogeschool Van Hall Larenstein en ben via die weg in contact gekomen met Springzaad. In het voorjaar van 2021 liep ik stage bij Springzaad, onder de deskundige begeleiding van Sigrun en Pjotr. Later hielp ik nog een paar keer mee bij fietsexcursies, maar zoals dat soms gaat, verwaterde het contact.

Totdat ik ineens een mysterieus berichtje kreeg van Sigrun: “er groeit van alles …” Kort daarna volgde een belletje, en voor ik het wist sprak ik met Marc. Tja, en jullie weten hoe dat gaat: van het een komt het ander!

Ik heb er enorm veel zin in om als bestuurslid mijn steentje bij te dragen aan Springzaad en, samen met iedereen die betrokken is, meer ruimte te creëren voor kinderen en natuur.

In mijn dagelijks leven werk ik op kinderboerderij ‘Hagerhof’ in Venlo. Daar begon ik in 2012 als vrijwilliger, en sinds maart 2025 ben ik medewerker educatie. Ik coördineer en begeleid vrijwilligers die NME-lessen geven, verzorg lessen over zwerfafval op Venlose scholen in opdracht van de gemeente en vernieuw samen met de vrijwilligers ons NME-aanbod. Er gebeurt nog veel meer op de ‘Hagerhof’, maar dat is misschien iets voor een volgende keer.

Voor nu neem ik jullie kort mee in de sfeer van de herfst op de ‘Hagerhof’. Herfst staat voor afschakelen van de zomer of juist voorbereiden op de winter. Oktober is niet voor niets de oogstmaand: tijd om je klaar te maken voor de periode van minder overvloed. Bij ons betekent dat ook: even bijkomen van de drukke zomervakantie en ruimte maken voor vernieuwingen en verbouwingen, samen met elkaar.

Tijdens een herfstles op de boerderij, als kinderen bezig zijn en begeleiders druk in de weer, is er soms een moment van reflectie. Je ziet kinderen hun angst overwinnen voor kleine bodemdiertjes zoals wormen en pissebedden. Die angst loslaten symboliseert voor mij de herfst: klaar zijn voor een nieuw schooljaar, klaar om nieuwe dingen te leren.

De herfst is een fijne tijd. Springzaaders, maken jullie je ook klaar om dit schooljaar nieuwe dingen te ontdekken?

Kinderboerderij Hagerhof in Venlo