SZ Zandkastelendag 2023 – een ooggetuige vertelt.

Op zaterdag 2 september jongstgeleden, was op het Noordstrand van Bergen aan Zee de achtste en zonnige editie van het jaarlijkse Zandkastelenfestijn van het Oase-netwerk. Het was voor mij de eerste keer dat ik deelnam; eerder was het er niet van gekomen. Van tevoren had ik mij natuurlijk geprobeerd een beeld te vormen van wat mij te wachten zou staan. Als kastelenliefhebber was het niet verwonderlijk dat daarbij vooral gedachten over torens, een slotgracht en metersdikke muren naar voren kwamen: een flinke opgave! Pas later zou ik begrijpen dat de fysieke inspanning maar één aspect is, de diepere vreugde en ware opbrengst van deze dag gaan daar ver aan voorbij. 

Om tien uur verzamelden we ons op de afgesproken plek. Leon, een van de organisatoren, had de dag tevoren zorgvuldig uitgemeten op welke momenten eb en vloed ons voldoende tijd zouden geven om het kasteel op te bouwen. Hij kon zelfs vertellen op welk tijdstip de vloed het kasteel weer zou verzwelgen. ‘Als we achtentwintig stappen vanaf de strandpaal richting zee zetten, kan dáár met bouwen gestart worden’. Pjotr sprak uit, dat hij graag de contouren wilde uitzetten van een kasteel met een organisch vloeiende muurlijn. En zo geschiedde. 

In het vochtige zand werden met een schep soepele rondingen getrokken; de contouren van wat later tot een geliefd bouwwerk zou uitgroeien. Als vanzelf werden de meegebrachte spades en batsen enthousiast ter hand genomen. De eerste geulen en heuvels ontstonden, nog redelijk vormloos en producten van grote inspanningen om toch vooral iets van een kasteel te bouwen. Wie moe werd, stopte en kon wat drinken in de luwte van de grote tent.

Halverwege het bouwproces verscheen Dorine met haar dochter Isa, die, aangemoedigd door de vrije ruimte en gebruikmakend van hun eigen creatieve talenten, een van de opgetrokken zandheuvels zorgvuldig bewerkten tot een imposante drakenkop. De groep Amsterdamse kinderen, die vanaf het begin enthousiast meebouwde, werd hierdoor uitgedaagd om de kop verder uit te bouwen met een geschubde rug. Maar daarmee eindigde het niet. Dankzij talloze verzamelde schelpen, zoals scheermesjes, rozebottels en bosjes zeewier kreeg de draak priemende ogen, vervaarlijke tanden en scherpe klauwen. Alsof dit nog niet genoeg was, werden uit het opgehoopte zand een prachtig vormgegeven zeemeermin en een kameleon ontsloten. Het grote zandkasteel bleek een fantasievol, opgetrokken meesterwerk te zijn, vormgegeven door vele handen en  resultaat van samenwerking, creativiteit en veel plezier. 

Tijdens het bouwen was er alle ruimte voor ontmoeting, kennismaking en het uitwisselen van verhalen. Toevallige passanten bleven verwonderd staan en namen de tijd het bouwproces te beschouwen. Velen uitten hun waardering voor het initiatief en sommigen wilden meer weten over de aanleiding van deze dag. Er ontstonden gesprekken over speelnatuur, schoolpleinen en het klimaat. 

Terwijl laat in de middag de laatste hand werd gelegd aan de imposante vinnen van de zeemeermin, ontdekten de kinderen dat de branding nu wel heel dichtbij kwam. De berekeningen van Leon bleken feilloos te kloppen: ons kunstwerk was precies op de juiste plaats gesitueerd en zou over niet al te lange tijd ten prooi vallen aan de golven. Met iedere minuut stroomde er meer en meer water in de eerder drooggevallen geulen. Moedig probeerden de kinderen her en der gaten te dichten en hun bouwwerk te behoeden voor verder verval, maar het was onbegonnen werk. Het schouwspel dat zich voor onze ogen voltrok, maakte indruk op iedereen die het gadesloeg. Stilzwijgend en berustend zagen we hoe bij iedere golf de draak langzaam door het wassende water werd verslagen, de zeemeermin weggleed in de armen van Neptunus en ook de kameleon koos voor het ruime sop. De prachtig vormgegeven zeester en de octopus werden overspoeld en verenigden zich uiteindelijk met hun soortgenoten in de zee. Tenslotte konden ook de twee mooie druipsteentorens en de grote toren geen weerstand meer bieden en zakten langzaam weg in de golven, totdat slechts een rimpeling in het zand herinnerde aan hun kortstondig bestaan. 

Gedachten over vergankelijkheid en de eindigheid der dingen, vermengden zich met ontzag voor de krachten van de schepping. Bij mij overheerste vooral het gelukzalige gevoel dat ik vandaag getuige was geweest van iets heel moois, waarvan de opbrengst veel verder reikt dan het genoegen van deze ene dag. Kinderen hebben eindeloos veel plezier gehad. De onderlinge band is versterkt, nieuwe contacten zijn gelegd, kennis, plannen en inspiratie zijn gedeeld. Dit zal ongetwijfeld doorwerken in het seizoen dat voor ons ligt!

De jaarlijks terugkerende Zandkastelendag verdient het verder uit te groeien tot een fenomeen, want het heeft alles in zich waar het Oase netwerk voor staat. Ben jij benieuwd hoe deze dag op het strand van Bergen aan Zee jou inpakt? Houd dan zaterdag 7 september 2024 alvast vrij in je agenda!

Marc van de Geer