Bouw je mee?
Lees hieronder de uitnodiging voor deze activiteit onder de paraplu van het OASE-netwerk
Fiets mee langs groene schoolpleinen en speelnatuurplekken van Amsterdam Zuid tot Osdorp
Auteur: Harrie Kiekebosch Communicatie
Om ons immuunsysteem actief te houden, moeten we het voeden!
De spelmakers + ruimtedenkers van OBB hebben er een zwaarwegend argument bij om veel meer groen in de buitenruimte te creëren: in de grond zitten miljarden bacteriën die ons gezond houden. Bac2nature heeft daar veel kennis over: er is een regelrechte connectie met micro-organismen in de grond en de kwaliteit van ons immuunsysteem.
OBB Spelmakers + Ruimtedenkers is adviesbureau voor bewegen, spelen, sporten en ontmoeten (BOSS) in de openbare ruimte. Want spelen is leuk, sporten gezond en ontmoeten belangrijk. Door veranderend klimaat en teruglopende biodiversiteit is een groene buitenruimte nog veel belangrijker geworden. Je gaat hittestress tegen en je verkleint de overlast van stortbuien. Dankzij de kennis van Marco van Es, Advisor in healthy microbes van Bac2nature is er nóg een argument voor groene buitenruimte bijgekomen: het is ook voor ons immuunsysteem veel beter.
Johan Oost van OBB: “de tijd dat we met pek en veren werden afgevoerd als we een groen schoolplein voorstelden en dat dan ook nog eens voor de hele wijk open wilden stellen, die ligt nu wel achter ons. Als we beleidsmakers kunnen overtuigen dat het ook de gezondheid van het individu en van de samenleving ten goede komt, dan kunnen we echt stappen gaan maken!”
Veel meer kennis over micro-organismen
Van Es: “We hebben de laatste jaren in hoog tempo veel meer ontdekt over het belang van micro-organismen op het functioneren van bijvoorbeeld onze darmen. Vroeger had je een microscoop en Petri-schaaltjes nodig om de wereld van bacteriën te onderzoeken, sinds we op DNA-niveau kunnen kijken, zijn de mogelijkheden voor onderzoek enorm gegroeid. Dat heeft onder andere de kennis opgeleverd dat er een duizelingwekkende verscheidenheid aan micro-organismen op bijvoorbeeld onze huid en in de darmen zit. Ter vergelijk: de wettelijk toegestane soorten bacteriën die we aan ons voedsel toe mogen voegen is daar maar vier procent van.”
Die andere 96 procent moeten we niet negeren, volgens van Es. Vraag is nu: hoe krijgen we die binnen. En het antwoord is helemaal niet ingewikkeld: we moeten meer in contact komen met de natuur, meer in het zand spelen, groene parken in de stad, planten op kantoor en rauwe groente en fruit eten.
Johan Oost van OBB: “Eigenlijk moeten bacteriën een nutsvoorziening worden!”
Van Es: “Doordat we dichter op elkaar zijn gaan wonen kunnen ziekteverwekkers makkelijker worden overgedragen. Dus die anderhalve meter afstand tegen corona helpt! En salmonella moet je ook voorkomen. Je moet hoge concentraties ziekteverwekkers vermijden. Tegen die snelheid van verspreiden helpt hygiëne.
Maar aan de andere kant moet je er ook voor waken niet meer met de natuur in contact te komen. Want daar halen we een belangrijk deel van de bacteriën die we nodig hebben voor ons goed werkende immuunsysteem vandaan.”
Voedsel en leefomgeving
Van Es onderscheidt twee domeinen om dat immuunsysteem via contact met micro-organismen optimaal te ontwikkelen: ons voedsel en onze leefomgeving.
Op gebied van voedsel initieerde Bac2nature onderzoeken met de Universiteit van Maastricht, de Vrij Universiteit en het Louis Bolk instituut naar een positief gezondheidseffect van het eten van verse, rauwe groentes en fruitsoorten die geteeld zijn op een bodem met een rijk microbioom. Vraag één is of gewassen die geteeld zijn op de volle grond een hogere diversiteit aan micro-organismen bevatten dan degene die op substraat zijn geteeld. Vraag twee is in welke mate deze micro-organismen in de dunne darm komen. Deze onderzoeken zouden de opmaat kunnen zijn naar een mogelijk bewijs dat gewassen die zijn geteeld in een hogere biodiversiteit nog meer bijdragen aan onze gezondheid.
Op gebied van de leefomgeving is al heel wat meer onderzoek gedaan. In borstvoeding van vrouwen die in een groene omgeving wonen zit een aanzienlijk hogere diversiteit aan prebiotica dan wanneer de jonge moeder op een grotere afstand van natuur leeft. Als in een callcenter jouw desk dicht bij een groene ademende planten-wand staat kun je dat terugvinden in je immuunsysteem. Met buitenspelen is het niet anders: kinderen die vaak in een meer natuurlijke omgeving spelen, ontwikkelen een beter microbioom.
Weg met rubberen tegels en kunstgras
Daar ligt dus een schone taak voor beleidsmakers. Advies van de spelmakers en ruimtedenkers van OBB: haal die rubberen tegels onder speeltoestellen weg en leg er gewoon valdempend zand onder. Dat breekt de val ook, zand kan niet kapot en is dus ook gezonder!
Madeleine Frelier van OBB: “Voor mijn kinderen zijn de groene plekjes in de stad altijd favoriet!”
Madeleine Frelier van OBB: “Natuur heeft te weinig waarde. Een parkeerplaats gaat voor. Maar meer en meer blijkt dat dus onterecht. We zijn graag in het groen. Groen is een middel tegen hittestress en extreem veel water, gevolgen van de klimaatverandering. Groen is dus ook goed voor ons immuunsysteem! Dat is misschien wel de katalysator in het vergroeningsproces. Laten we speelbosjes aan gaan planten in plaats van groen op te offeren. Voor mijn kinderen zijn de groene plekken in de stad altijd favoriet!”
Johan Oost: “Ook dat kunstgras kan wel weg. En als er ergens iets verhard moet worden, maak er dan ook altijd een kuil bij waar water in komt te staan. Zul je zien dat kinderen met van die rode laarsjes aan juist dáár in gaan spelen! En moestuintjes in het park, zodat de combinatie van groene leefomgeving en gezonde groenten samengaan.”
Marco van Es van Bac2Nature: “Het heeft zeer waarschijnlijk een evolutionaire reden dat kinderen in hun eerste 1000 dagen graag grond in de mond stoppen.”
Kinderen stoppen graag grond in de mond
Voor Marco van Es is de quick win dat beleidsmakers op zijn minst de kennis hebben van het effect van micro-organismen in de grond op de kwaliteit van ons immuunsysteem. “Als je kinderen terugzet in de natuur, stoppen ze automatisch grond in de mond. Wel 20 tot 30 gram per dag! Dat heeft waarschijnlijk een evolutionaire reden. Als dat gezonde grond is, gaat het wel om 1000 miljard bacteriën, 10 duizenden soorten. Die hebben allemaal effect op het functioneren van onze darmen, onze ademhaling, zelfs positief effect op angststoornissen en depressies. Kinderen op een school met een natuurlijk speelplein hebben significant meer soorten bacteriën in hun darmen en zijn daarom gezonder!
In het rijtje rust, regelmaat en reinheid is het dus de hoogste tijd anders om te gaan met reinheid, op weg naar een gezonder immuunsysteem en een gezondere groenere samenleving.”
Marco van Es (Bac2nature) en Madeleine Frelier (OBB Spelmakers + Ruimtedenkers) verzorgen een lezing over dit onderwerp op de Nationale KlimaatExpo in Houten. De expo is op 19 en 20 april. De lezing is op 20 april van 11.45 uur tot 12.10 uur in het Innovatietheater.
Door Agnes Bakker (IVN/ Terra) Foto’s Agnes Bakker en Anno Kuindersma ( Anno2000)
Vorig jaar rond deze tijd maakte ik kennis met Jos van den Akker vanuit mijn werk bij IVN, Instituut voor natuureducatie. Tijdens het gesprek dat ik met Jos en zijn medewerker Agnes had, kwam naar voren dat goede cursussen rondom ecologisch hovenieren, biodiversiteit, aanleg van echte groene schoolpleinen etc. praktisch nooit in het Noorden zijn en dan mensen uit het Noorden dus altijd daarvoor af moeten reizen naar het Westen. Na dat gesprek dacht ik, dat kan anders!
Ik nam contact op met Springzaad en samen maakten we een plan.
Vanuit IVN was ik toen projectleider van het project “Schoolpleinenrevolutie Drenthe”, waar IVN samen met SportDrenthe en Stichting Kunst & Cultuur het initiatief voor hebben genomen en de Provinciale Staten van de Provincie Drenthe de middelen voor beschikbaar hebben gesteld.
Ik vond het geven van een cursus aan hoveniers uit Noord Nederland gekoppeld aan schoolpleinen die echt een verrijking voor de school en de omgeving zijn hier heel goed bij aansluiten! De betrokken ambtenaar Mark Ronda vanuit de provincie vond dit ook en maakte hiervoor een potje vrij. Zo konden we de cursus tegen een gereduceerd tarief aanbieden. Dat hier behoefte aan is in Noord-Nederland werd al snel duidelijk, want we kregen erg veel aanmeldingen. We hebben zelfs een stop moeten invoeren.
Op 9 januari was er een online aftrap en op 27 januari hadden we een vol (27 deelnemers) klaslokaal dat Terra Assen beschikbaar stelde. Hoveniers, leerkrachten, medewerkers van schoolbesturen, ontwerpers en NME-professionals namen deel aan deze cursus die werd gegeven door de bevlogen Anno Kuindersma .
Hieronder een aantal reacties na afloop;
* zo fijn om met mensen uit onze eigen regio deel te kunnen nemen aan een cursus van Springzaad. Zo heb ik een beter beeld gekregen van wie hierop actief is en kunnen we elkaar makkelijker vinden.
* heel veel nieuwe ideeën en inspiratie opgedaan.
* de combinatie van mensen met kennis van groen en mensen met kennis van pedagogiek heb ik als erg waardevol ervaren.
* de verschillende invalshoeken gedurende deze dag waren zeer nuttig.
* de pleinen bezoeken en dat ook de kinderen er zelf over vertelden, wat het plein ze brengt, hebben mij goede inzichten gegeven voor het ontwerpen van pleinen.
* ik zal het fijn vinden om elkaar vaker te zien en dat er vaker bijeenkomsten worden georganiseerd met meer verdieping op bepaalde thema’s. Ik reed gisteren tevreden naar huis. Het is fijn dat wanneer je ergens je tanden in hebt gezet, dat het dan ook een succes wordt! Niet voor mijzelf, maar voor al die kinderen die straks in een groene schoolomgeving verrijkt onderwijs krijgen! Want daar doen we het tenslotte voor, voor hun toekomst.
Een maartse bui die de wereld voor even helemaal wit maakt, een straffe noordwester en dan weer de zon, die al aardig fel en krachtig is en al dat wit snel doet wegsmelten.
De krokussen houden zich goed onder het geweld van de ‘maartse staart’. Ze malen niet om zo’n koude dag of witte deken. Als de zon maar even schijnt, staan hun bloemen al snel weer wijd open, in afwachting van een bezoekje.
Voor onszelf is zo’n laatste stuip van koning winter bij uitstek geschikt om binnen nog wat achterstallige klussen op te pakken, om iets af te maken of in gang te zetten en daarna in de pauze lekker een frisse neus te halen. Eén ding is zeker, de lente komt eraan!
Met enige regelmaat ontvang je van Springzaad een Nieuwsflits in je mailbox, waarin we allerlei activiteiten aankondigen, een oproep doen of anders iets met je willen delen. Die Nieuwsflitsen worden goed gelezen, zoals we aan de reacties en response merken.
De training ‘Vergroening van de schoolomgeving’ begin dit jaar in Assen (samen met de IVN) liep binnen een mum van tijd vol. Een verslag van Agnes over deze succesvolle training, lees je verderop in deze Nieuwsbrief.
Andere zaken hebben we niet rondgestuurd maar zijn uiteraard te lezen voor wie dit interessant vindt. Het jaarverslag en de cijfers over 2022 bijvoorbeeld staan op onze website.
Hier staat ook onze jaaragenda en de data van activiteiten. We noemen alleen even de 2e excursie naar Freiburg in mei 2023 en de Zandkastelendag.
Het bestuur is bezig met een eerste online café. Dit is met name bedoeld om elkaar als partners te ontmoeten, en kennis en ervaring uit te wisselen aan de hand van een thema.
We willen eens met elkaar (door)praten over de waarde van losse spelmaterialen op een speelplek / schoolplein. Over of over zoiets als schaduwwerking en gevelbeplanting.
We starten met een groen onderwerp namelijk ‘Klimaatadaptief groen’: verticale vergroening van een gymzaal of schoolgebouw, daar waar weinig ruimte is bijvoorbeeld en geen voetjes komen, beplanting op het gebouw (groendak), schaduwwerking van beplanting.
We merken dat leerkrachten behoefte hebben aan kennis en ondersteuning bij het gebruik van een groene speel-leeromgeving. Wat kun je zoal met zo’n buitenruimte? Hoe gebruik je het behalve tijdens de pauzes ook nog eens handig voor je lessen?
Op de Springzaad-website vind je veel informatie, maar kijk voor inspiratie en ideeën ook eens op de website: www.onsgroeneschoolplein.nl
In deze nieuwsbrief lees je over kleine beestjes en andere activiteiten om met kinderen te doen.
Zo weven jong en oud samen een web van verwondering, rondom alles wat daar leeft zodat de kinderen deze diertjes (en jijzelf als ouder, begeleider of leerkracht ook!) beter leert kennen.
Veel inspiratie toegewenst!