NB#78 Scheurkalender ‘Natuurlijk Geïnspireerd 2021’

,

In het verleden voelden mensen zich een onderdeel van de natuur, ze leefden in het ritme van het jaar en hadden kennis van de krachten van de natuur. Ze leefden vanuit het besef dat alles energie is, levend en bezield. De scheurkalender ‘Natuurlijk Geïnspireerd 2021’ is vanuit dit gegeven geïnspireerd op de wijsheid en symboliek van aloude natuurvolkeren van onze wereld; Grieks/Romeinse, Germaanse en Keltische gebruiken naast Boeddhistisch en Sjamanistisch gedachtengoed en Europese folklore.

De scheurkalender beslaat de 365 dagen van het jaar 2021, gezien vanuit de natuurlijke cyclus van de seizoenen en een diepe verbinding met de natuur. Het is gevuld met quotes, creatieve oefeningen, informatieve teksten over eetbare planten en historie, inzichten over het pad dat we met elkaar gaan en beschrijvingen van het natuurlijk leven. 

Het hele jaar is ingedeeld volgens een vast patroon, net zoals alles wat in de kosmos geschapen is uit patronen bestaat. Elke week heeft zijn eigen ritme en elk seizoen wordt in het licht gezet. Het is een uitnodiging om mee te deinen op het ritme van de seizoenen, met de natuur als spiegel, symbool, heler en genezer. 

Een jaar lang meelopen op een pad van stilte en creatie, in aandacht en verbinding met de natuur. Het jaar rond een schakel tussen oude wijsheden en inzichten van zingeving en rust, waarbij de eigen binnen-natuur gespiegeld wordt aan de natuur om ons heen. Een jaar rond een vriendelijk meebewegende bron van aandacht voor jezelf en de ons omringende natuur.

De scheurkalender is geschreven door Ity Busstra-te Velde, tuinvrouw en natuurschrijfster. Ze schrijft en creëert het liefst buiten in haar natuurtuin of in een natuurgebied, waar de bomen en planten de verbinding vormen met haar binnen-natuur. Al wandelend en reizend in de natuur krijgt ze inspiratie, dat zich vertaalt in teksten, creatieve workshops en vormgeving van natuurrijke speelplekken. 

Eerder kwam haar boek ‘Kaboutersoep en wonderblaadjes, een zintuiglijk buitenavontuur voor baby’s, peuters en kleuters’ uit, een inspirerend boek met ervaringen uit de ontdektuin De kleine tuinman.
De kalender is te bestellen via de webshop van www.natuurlijk-geinspireerd.nl  of mail: ity@dekleinetuinman.nl

NB#78 Het jonge kind – Sterk geworteld in de tuin

,

De eerste verbinding met het natuurlijk leven wordt voor menig kind gelegd in de tuin. De groene tuin geeft het kind zijn dagelijkse portie waardevolle natuurervaringen mee, die het in zijn eigen tempo mag ervaren; eerst liggend vanuit een veilig beschut plekje, daarna kruipend en scharrelend de natuurlijke wereld verkennen, om als het opgroeit klauterend en spelenderwijs verder te ontdekken wat de natuur te bieden heeft. 

Door de tuin niet te zien als afgebakend gebied met een uitgedacht plan, maar meer als een plek waar de ontmoeting centraal staat tussen plant, dier en mens, geef je het kind de mogelijkheid zich dieper te verbinden met de natuur en haar wetten. Daarom is het zo belangrijk om in de tuin ruimte te maken voor beleving door kruiden aan te planten die geuren en planten met bloemen waar insecten op af komen, om materialen te gebruiken die natuurlijk zijn en water en een vruchtboompje te plaatsen waar vogels op af komen. Met dit alles bied je het kind een rijke omgeving waar het zich ten diepste mee kan verbinden.

Deze directe natuurlijke omgeving geeft een kind wortels en voert het mee op het aloude ritme van ons bestaan. In de tuin kan ruimte worden gegeven aan expressie, rust aan het hoofd en beweging aan het lichaam. Met eetbaar groen is het een plek waar elk kind letterlijk en figuurlijk gevoed wordt op een eeuwenoude verbonden wijze. Zo geeft een tuin voeding aan lichaam en ziel.

De tuin kan dan een plek zijn waar de ziel van het kind aangeraakt wordt, geraakt wordt op een dieper niveau dan het zichtbare en waar het zich in herkent. Er kan een wezenlijk contact ontstaan tussen plant, dier en kind. De tuin als plek waar de ziel der dingen ontdekt kan worden, waar verbinding mogelijk is, waar een diepe liefde voor natuur door gegeven kan worden of gevoeld kan worden, is een rijke leeromgeving die je elk kind gunt. 

Meer inspiratie voor een natuurrijke tuin voor jonge kinderen vind je in het boek ‘Kaboutersoep en wonderblaadjes, zintuiglijke buitenavonturen voor baby’s, peuters en kleuters’.

Te koop via de webshop van www.natuurlijk-geinspireerd.nl

Ity Busstra, ity@dekleinetuinman.nl

NB#78 Ga mee naar buiten! ZADEN

,

Dit artikel is bedoeld voor iedereen die met kinderen naar buiten gaat om samen van alles te ontdekken in de natuur.

Ontdek het! 

Zaden reizen met je mee!

Voortplanting

Vorming van zaad

Bij de meeste planten groeien de jonge planten uit zaden. Die ontstaan als een bloem wordt bevrucht, dus als er stuifmeel op een stamper terecht komt. Dat gebeurt als de wind stuifmeel meevoert en ook als een insect, zoals een bij, nectar haalt in bloemen. Die bij heeft stuifmeel van andere bloemen op haar haren. Terwijl zij de bloem induikt, komen er stuifmeelkorrels op de stamper terecht. Onderin de stamper, in het vruchtbeginsel, zitten eicellen. Die worden bevrucht door de stuifmeelkorrels. Iedere bevruchte eicel groeit uit tot een zaadje. Bij een aantal planten groeit het vruchtbeginsel uit tot een vrucht waarin de zaden zitten. Denk maar aan rozenbottels, appels en peren. Andere planten vormen zaaddozen, waarin de zaden rijpen zoals erwten, klaprozen en koekoeksbloemen. 

Maak maar eens een rozenbottel open, die zit vol zaden.
Zie je de zaadjes in de zaaddoos van deze koekoeksbloem?

Verspreiding

Planten gebruiken allerlei manieren om hun zaden te verspreiden. De bekendste manier is wel die van paardenbloemen en distels. De pluisjes worden als parachuutjes meegenomen door de wind. Minder ver komen de zwaardere zaden van esdoorns. Deze helikoptertjes dwarrelen omlaag, maar kunnen nog wel enkele meters bij de boom vandaan zweven. Zodat ze straks voldoende zonlicht krijgen bij het kiemen. Springzaad heeft zaaddozen die bij aanraking open klappen waardoor de zaden worden weggeschoten. 

Er zijn ook zaden met haakjes. Neem kleefkruid, een plant die in veel bermen en langs tuinen groeit. Kinderen gooien die plant wel naar elkaar omdat hij zo leuk aan je kleren en haren blijft kleven. Bekijk je kleefkruid van dichtbij, dan zie je kleine haakjes over de hele plant verspreid. Ook de bolletjes, de vruchtjes, hebben van die haakjes. Er zijn meer zaden die dat hebben. Deze tactiek is bedoeld om aan de haren en veren van zoogdieren en vogels te blijven haken. De zaden van de klis en de kaardenbol zijn daar ook goede voorbeelden van.

Vruchten en bessen worden gegeten door dieren zoals vogels, vossen en dassen. Die poepen de onverteerbare zaden later weer uit. Op deze manier verspreiden de zaden zich en krijgen ze meteen wat mest mee. 

De zaden van de akkerdistel zitten vast aan parachuutjes, zo vliegen ze weg op de wind.
Zaden vastgehaakt in de haren van een pony.

Kiemen en opkweken

Het is erg leuk om samen met kinderen verschillende zaden te verzamelen en op te kweken tot planten. Doe iedere soort in een apart zakje en schrijf de naam van de plant erop. Vermeng potgrond met zand en stop die in potjes. Strooi wat zaden op de grond en doe er een dun laagje zand overheen. Maak de grond goed vochtig en bind een plastic zak om iedere pot. Zodra je de eerste kiemblaadjes ziet, haal je de plastic zak eraf. Zorg dat de kiemplantjes niet uitdrogen. Handig om op ieder pot een kaartje met de naam van de plant te plakken. Worden de plantjes groter, dan kun je iedere plant in een aparte pot zetten, in een grotere bak of in de tuin.

Kiemplantjes van de beuk.

Activiteiten voor kinderen

1. Observeren 

Kijk naar verschillende planten en dan speciaal naar hun zaden. Zie je de zaden zo zitten of zijn ze verstopt in een zaaddoos of een vrucht? Kun je ontdekken hoe die zaden worden verspreid? Bekijk kleine zaden door een vergrootglas, dan zie je nog beter de verschillende vormen en kleuren. 

2. Zaden verzamelen

 Verzamel zaden van planten die je wilt opkweken. Je kunt ook een zaden verzameling maken. Plak verschillende zaden op en schrijf bij ieder zaad de naam van de plant.

3. Kiemen en opkweken

Het is de uitdaging om de zaden helemaal te laten uitgroeien tot bloeiende planten. Kijk in de tekst hoe je dat aanpakt.

4.  Filmpjes

Bekijk filmpjes over de voortplanting van planten en over zaden via Schooltv en/of YouTube.

Websites

www.schooltv.nl

Filmpjes: Verspreiding van zaden – Nieuws uit de natuur, Kiemen – zaden kunnen kiemen, Hoe groeien uien? Het hele groeiproces van zaadje tot ui, Hoe groeit een paardenbloem?

Tekst: Marlies Huijzer

Foto’s: Martin Stevens

NB#78 Grote avonturen beginnen klein.

,

Feestelijk op pad in de eigen tuin. Met een plastic zak aan een touwtje dansend in de oktoberwind of met een zelf gemaakt kistje als een schat onder de arm om zaden en vindsels te verzamelen. 

Ogen schitteren en alle zintuigen staan “op scherp”. Wij laten spinnen lopen over een krom gebogen takje…. De zwerm spreeuwen verzamelt zich luidruchtig in de hoge boom in het plantsoentje vlak naast de tuin en blijft niet onopgemerkt. Als zij sierlijk en kwetterend de lucht in glijden bewegen de kinderen mee met de zwerm om net zo mooi te vliegen. 

Hoe zou het met de egels in het egelhuis zijn, en wat moeten zij eten nu hun moeder vertrokken is. Als ik hen vertel over de winterslaap die in oktober begint dan rollen de vragen over elkaar heen. Ik teken een egeltje op een papiertje en de sporen die zij achterlaten…en wij gaan op zoek. 

Duizend vragen en ontdekkingen op zo`n klein lapje grond rond de KDV locatie. Wat groeit, bloeit en scharrelt er onder onze voeten? Ik geniet mee, de wereld in een notendop… en wonderbaarlijk compleet. 

De grote wereld verkleinen– kinderen doen dit van nature- wij volwassenen zoeken deze heelheid terug via bijvoorbeeld meditatie of mindfulness. Maar ook met de mandala of de caleidoscoop vouwen wij onze wereld net zolang in elkaar tot de heelheid er doorheen glanst. Oord van herstel. 

Ons verhaal gaat over planten van hier, dieren van hier en mensenkinderen, die hier en nu leven. Nabijer wordt het echt niet! Maar er scharrelt nog iets onder onze voeten wat de relatie met onze ondergrond danig verstoord. Een dichtgeslagen afsluitende laag: het eigendomsrecht. 

Onze relatie met grond als eigendom is nog voor veel inheemse volken onbegrijpelijk, Zij zien land namelijk als iets dat behoort tot de gemeenschap en nooit kan verworden tot bezit of privé-eigendom. Inheemse volkeren willen deze kennis- dat de natuur en de planeet een levend geheel zijn- bewaren om het aan ons, die dit begrip verloren zijn terug te geven (Bepkororoti Paiakan, een Kayapo leider uit Brazilië) 

Hun woord voor onderwijs is afgeleid van ‘Khumuuzhlekhe’ en ‘Kkhun’ betekent ”mens”: de ambitie  is een opgroeiend kind te begeleiden om mens te worden. In de overdracht naar volgende generaties staat het evenwicht met de natuurlijke leefomgeving centraal. Behouden wat de mens “op de tong geschreven staat” ofwel in harmonie leven met jezelf- elkaar- de natuur en de aarde. 

“Dit is mijn standplaats” is een Maori gezegde: ik hoor hier thuis en door deze verbinding zijn mijn voeten stevig geworteld in de aarde van mijn voorouders”. 

Kunnen wij dit ook met zoveel kracht zeggen? Opnieuw inheems, de wereld verkleinen en persoonlijk maken? Zijn wij in staat ons te ontfermen over de aarde dwars door het idee van eigendomsrechten heen? Te wortelen in onze standplaats en onze sporen achter te laten en een tijdperk in te gaan dat niet gebaseerd is op exploitatie – maar op leren van en met de natuur. 

Dan verandert onze relatie met de ondergrond zodanig dat wij net als de kinderen weer nieuwsgierig worden. Opnieuw duizend onschuldige maar krachtige vragen stellen…  wonderbaarlijk compleet. 

Immers …de aarde is niet van ons maar wij zijn van de aarde!

“…en onze ware moedertaal is de natuur“.

Lees hier verder over deze gedachten:

Boeken:  

  • Anne Wilson Schaef: Woorden op de tong geschreven 
  • Henny Ketelaar e.a.: Planten van hier

Jeanette van der Meulen d.d. 8 oktober 2020